4 kỹ năng AI không thể (và không bao giờ) thay thế được người làm nghề sáng tạo
Với tôi AI là một bước tiến phi thường của công nghệ, nhưng nó vẫn thiếu đi "linh hồn" và chiều sâu để chạm đến cảm xúc và giải quyết những vấn đề đậm tính nhân văn của truyền thông, thiết kế.
Vài năm trở lại đây, khi mà trí tuệ nhân tạo (AI) có thể dễ dàng tạo ra những nội dung, hình ảnh, hay thậm chí là thước phim phức tạp chỉ trong tích tắc; trên hành trình đồng hành cùng công việc sáng tạo và tư vấn cho các nhãn hàng, các đồng nghiệp trong nghề thường thảo luận với tôi câu hỏi này: Liệu vai trò của Nhà thiết kế và Sáng tạo nội dung có bị đe dọa?
Với tôi AI là một bước tiến phi thường của công nghệ, nhưng nó vẫn thiếu đi “linh hồn” và chiều sâu để chạm đến cảm xúc và giải quyết những vấn đề đậm tính nhân văn của truyền thông, thiết kế.
Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ góc nhìn mình đúc kết về 4 năng lực sáng tạo thiết yếu mà AI sẽ không thể thay thế một nhà thiết kế sáng tạo, và cách thức để mài dũa chúng thành vũ khí sắc bén nhất trong tương lai của ngành thiết kế.
Bài việc thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả Hồ Đông Thụ - CEO & là trưởng nhóm phụ trách phát triển các chiến lược truyền thông tại THINK GROUP.
Kỹ năng 1: Psychology in Communiaction & Design - Tâm lý học về truyền thông và thiết kế
Khi AI và các công cụ tạo ảnh ngày càng tạo ra nhiều bố cục dựa trên mẫu (templated layouts), vai trò của nhà thiết kế dịch chuyển từ việc sắp xếp đơn thuần sang việc “tạo ra ý định (intention) và cảm xúc (emotion) cho người xem thông qua tác phẩm của mình.
Có một sự thật là, người xem bây giờ có thể dễ dàng nhận ra & phản ứng tiêu cực với một tác phẩm tạo bởi AI. Cho nên, vai trò của Nhà thiết kế & sáng tạo nội dung giờ đây là phải khiến cho tác phẩm trở nên “người” hơn.
Psychology in Communiaction & Design - áp dụng tâm lý học trong truyền thông và thiết kế là việc tạo ra và điều hướng sự chú ý thị giác của người xem bằng cách sử dụng các nguyên lý cơ bản của thiết kế và truyền thông như Phân cấp thị giác (Visual Hierarchy) hay sự cân bằng (Balance) hoặc mất cân bằng có tính chiến lược (Strategic Imbalance)
Hệ thống phân cấp thị giác (Visual Hierarchy): Phân cấp rõ ràng đâu là những thông tin quan trọng nhất để dẫn dắt dòng chảy thị giác của người xem.
Ví dụ Hệ thống phân cấp thị giác (Visual Hierarchy), hình số 2 (tay phải) được sắp xếp phân cấp thị giác rõ ràng để người xem tiếp nhận các thông điệp quan trọng như “BLACK FRIDAY”, “70% OFF”
Sự mất cân bằng trong bố cục có chiến lược (Strategic Imbalance): Cố ý tạo ra sự mất cân bằng, tương phản về hệ thống lưới (grid) trong thiết kế hoặc đặt các yếu tố không đối xứng để tạo ra sự tò mò hoặc căng thẳng cảm xúc.
Ví dụ về sự mất cân bằng trong bố cục có chiến lược (Strategic Imbalance) khi 2 mẫu quảng cáo cho sự kiện thể thao sử dụng sự mất cân đối về tỉ lệ giữa TYPOGRAPHY, ELEMENTS và TALENTS để tạo nên điểm nhấn và sự thu hút cho thông điệp chính.
Tóm lại, một nhà thiết kế và truyền thông chuyên nghiệp cần tạo ra các bố cục phải có cảm giác “con người” hơn. AI có thể cấu trúc, nhưng không thể cảm nhận ý định. Sự hiểu biết về tâm lý học bố cục làm cho công việc sáng tạo của Nhà thiết kế và sáng tạo nội dung trở nên không thể thay thế.
Kỹ năng 2: Strategic Visual Compression - “Nén” ý nghĩa vào hình ảnh
Chúng ta thường truyền tai nhau câu nói “Một hình ảnh hơn ngàn lời nói”, điều này càng được củng cố hơn khi trong một thế giới có màn hình ngày càng nhỏ hơn và khoảng chú ý của người xem ngày càng ngắn hơn, yêu cầu cô đọng và khả năng “nén ý nghĩa vào hình ảnh” là rất quan trọng.
Nén / cô đọng ý nghĩa vào hình ảnh chiến lược là khả năng truyền tải toàn bộ một ý tưởng, giá trị thương hiệu hoặc cảm xúc chỉ bằng vài “pixel” hay yếu tố hình ảnh.
“Nói được nhiều hơn bằng cách làm ít hơn.” Nếu thiết kế hay thông điệp của bạn cảm thấy quá phức tạp, có lẽ đây chính là kỹ năng bị thiếu. Khả năng chắt lọc ý nghĩa thành hình ảnh tối thiểu, tác động cao là điều làm nên thiết kế hiện đại không thể quên.
Ví dụ, trong các tác phẩm hình ảnh quảng cáo ở trên, các nhãn hiệu đều biết cách sử dụng các hình ảnh ẩn dụ khéo léo để khơi gợi sự đồng cảm, ủng hộ tích cực từ người xem
Mỗi khi “thai ngén” ra các ý tưởng hình ảnh, câu chữ cho tác phẩm hãy tự hỏi những câu hỏi để có thể cô đọng ý tưởng của bạn
Thông điệp cốt lõi là gì?
Một hình dạng hoặc màu sắc hỗ trợ có thể bổ sung ý nghĩa mà không gây lộn xộn không?
Văn bản hoặc giọng điệu (tone) có thể mang ý nghĩa mà hình ảnh không thể không?
Kỹ năng 3: Design Operations (Design Ops) - Thiết kế & truyền thông phải có tư duy hệ thống rõ ràng
Design Ops (Design Operational Systems) là một khái niệm mà tôi đưa ra để chỉ việc vận hành một chiến dịch, dự án thiết kế truyền thông cần có tính hệ thống, giúp tích hợp công việc của thiết kế và truyền thông vào các quy trình hoạt động tổng thể và đóng góp vào mục tiêu chung của tổ chức.
Tư duy hệ thống trong thiết kế và truyền thông giúp giảm thiểu sự không nhất quán của thương hiệu, ngăn ngừa những “cơn đau đầu” cho khách hàng và chứng minh rằng thiết kế của bạn được xây dựng để sử dụng trong thế giới thực mang lại tác động thực sự (chứ không phải làm để thỏa cái tôi nghệ thuật cá nhân)
Ví dụ về một hệ thống thiết kế branding DNA Board, quy ước phong cách hình ảnh, màu sắc, biểu tượng, từ khóa của nhãn hiệu.
Một thiết kế thông minh, một chiến dịch truyền thông hiệu quả đòi hỏi cấp độ tư duy không chỉ nằm ở khía cạnh ý tưởng thẩm mỹ; mà còn ở khía cạnh tạo ra một hệ thống giúp thương hiệu đạt được sự nhất quán và hiệu quả vận hành trên quy mô lớn.
Ví dụ, trong chiến dịch tái định vị thương hiệu cho Viettel Post – công ty logistics hàng đầu Việt Nam – đội ngũ sáng tạo của Think Group đã đi xa hơn việc chỉ tạo ra một thông điệp truyền thông “bắt tai”. Thay vì chỉ thiết kế các ấn phẩm một lần, họ xây dựng một hệ thống tài sản thương hiệu có thể sử dụng và phát triển lâu dài.
Cụ thể, bên cạnh việc tạo ra bộ nhận diện mới, họ còn phát triển nhân vật linh vật đại diện thương hiệu VIPO và đăng ký bản quyền cho biểu tượng và câu tuyên ngôn “Giao trọn trái tim”. Hệ thống tài sản này đảm bảo mọi phòng ban của Viettel Post đều có thể áp dụng thống nhất trong mọi điểm chạm (từ đồng phục, xe tải, bưu cục cho đến giao diện ứng dụng), giúp thương hiệu đạt được sự nhất quán và hiệu quả vận hành trên quy mô toàn quốc. Đây chính là cách Design Ops biến thiết kế thành tài sản chiến lược của doanh nghiệp.
Kỹ năng 4: “Platform First” - Tư duy tối ưu thiết kế & thông điệp truyền thông theo nền tảng.
Tư duy “Platform First” - tối ưu thiết kế & thông điệp truyền thông theo nền tảng khả năng điều chỉnh bố cục và nội dung của thiết kế một cách linh hoạt để phù hợp với các nền tảng và bối cảnh khác nhau (vật lý và kỹ thuật số). Tư duy “Platform First “ đòi hỏi nhà thiết kế và truyền thông phải luôn tự hỏi: “Ấn phẩm thiết kế này sẽ xuất hiện ở đâu? Đó là quảng cáo ngoài trời, hay một bài đăng trên Instagram?. Bởi lẽ, AI có thể tạo ra hình ảnh, nhưng chỉ con người mới có tư duy chiến lược để phân bổ và tối ưu hóa nội dung theo từng “điểm chạm” truyền thông cụ thể.
Ví dụ, cùng là quảng cáo sản phẩm chăm sóc sức khỏe: trên Billboard ngoài trời, nhà thiết kế phải ưu tiên sự ngắn gọn, trực quan và phông chữ đậm (chỉ có 2-5 giây tiếp nhận) với thông điệp tập trung vào lợi ích lớn nhất ví dụ “SỐNG KHỎE, SỐNG TRỌN”.
Ngược lại, trên Instagram Post, thiết kế và nỗi dung sẽ tập trung vào hình ảnh cảm xúc, kể chuyện cá nhân hơn, sử dụng màu sắc nhẹ nhàng, có thể kết hợp định dạng Carousel để mỗi hình ảnh là một mảnh ghép của câu chuyện và Call-to-action sẽ xuất hiện ở mảnh ghép cuối cùng của câu chuyện.
Tạm kết:
Nếu AI là một bước tiến phi thường của công nghệ, thì nó vẫn thiếu đi “linh hồn” và chiều sâu cảm xúc để thực sự chạm đến trái tim người dùng và giải quyết những vấn đề phức tạp, đậm tính nhân văn trong truyền thông và thiết kế. Công cụ có thể làm việc nhanh hơn, nhưng nó không thể cảm nhận hay chiến lược hóa một cách nhân văn.
Đây chính là thời điểm quan trọng nhất để các nhà thiết kế và sáng tạo không chỉ đơn thuần là “chuyển dịch tư duy” để làm việc cùng AI, mà còn phải khẳng định lại và mài dũa giá trị cốt lõi của chính mình. Hãy biến những kỹ năng này thành vũ khí sắc bén, biến AI thành trợ thủ đắc lực, để mỗi tác phẩm sáng tạo của bạn đều mang dấu ấn không thể thay thế của trí tuệ và cảm xúc con người.
Tương lai của ngành thiết kế & truyền thông không phải là chạy đua với AI, mà là dẫn dắt AI bằng trí tuệ và trái tim của người sáng tạo.